NHỚ MÙA HOA XOAN (Tản văn)
Vào khoảng cuối xuân, khi hoa đào đang dần tàn thì hoa xoan lại bắt đầu nở. Trong cái tiết trời còn hơi âm u, nắng mới còn ngập ngừng bẽn lẽn chưa ra khỏi những vạt mây, thì hoa xoan đã bung nở từng chùm tim tím, cánh hoa nhỏ li ti rơi đầy lối đi, thảm cỏ. Cái mùi hoa xoan không nồng nàn như hoa sữa, nó chỉ thơm dịu nhẹ, hơi hăng hắc, thoang thoảng một mùi hương rất lạ và riêng biệt thật khó tả. Đi dưới tiết trời hưng hửng nắng, dưới những hàng xoan trổ hoa, chỉ cần một cơn gió nhẹ thoảng qua, là ta như được tắm mình trong làn mưa hoa vậy. Những cánh hoa xoan tim tím, nồng nàn vương trên tóc, trên vai áo gợi biết bao kỉ niệm …
Trên con đường làng tôi ngày trước, hai bên đường trồng rất nhiều cây xoan, cây nào thân cũng thẳng, gốc to, cành vươn dài, giao nhau che bóng nắng mát rượi. Hàng xoan ấy là do các cụ trong tổ bô lão cùng các cháu thiếu nhi trong thôn, cùng nhau trồng trong dịp tết trồng cây mà Bác Hồ kính yêu đã khởi xướng. Tổ bô lão của các cụ ngày ấy có hẳn một vườn ươm cây xoan giống, chúng tôi được phân công giúp các cụ tưới nước cho cây, rồi chặt nứa đan rào bảo vệ, ngăn không cho trâu bò phá hại. Hàng xoan ấy chóng lớn lắm. Mỗi khi đi học về hay dắt trâu ra đồng chúng tôi thường đi qua dưới hàng xoan ấy. Hè về ve sầu kêu lanh lảnh suốt ngàỳ đêm. Trên những cây xoan to đã trồng từ trước, có những chùm quả to như hạt lạc ví như viên ngọc xanh treo thành từng chùm trên các chạc nhánh của cành. Những chú chim chào mào, chèo bẻo, chim ri cũng hay làm tổ trên các chạc cây ấy, nhiều tổ chim trên cao cách mặt đất mấy chục mét, bọn trẻ chúng tôi thèm được săn lùng, nhưng cũng chỉ dám đứng nghển cổ lên mà nhìn. Vì cây xoan to, gốc dài thẳng đuột hàng chục mét, không có cành để bám víu, khó mà ôm trèo lên được, tổ chim lại làm ở tít đầu cành chẳng thể leo ra với tay mà bắt lấy được.
Một góc làng quê của huyện Bắc Quang
Chơi đánh trận giả chán chê thì lại rủ nhau thi bắn bia bằng súng “phốc, bia chỉ là tầu lá chuối, lấy que vẽ vòng tròn trên đó, hoặc bia là chùm quả xanh trên cây, hay ngẫu hứng vừa tóm được con sâu nào trên lá. Cuộc chơi nào mà có súng “phốc, cũng háo hức lạ kì. Đứa nào cũng muốn chế tạo cho súng của mình tiếng nổ to hơn, đạn bắn xa hơn. Túi áo túi quần lúc nào cũng nhét đầy “đạn xoan, chuẩn bị sẵn sàng…
Thời gian gần đây, nhiều nơi diện tích rừng tự nhiên bị thu hẹp và bị tàn phá. Nhà nước cũng đã có lệnh đóng cửa rừng. Vì vậy thứ cây trồng để lấy gỗ phục vụ cho kiến thiết và sinh hoạt chủ yếu từ gỗ trồng. Cây gỗ xoan được yêu chuộng và săn lùng khai thác triệt để, giá gỗ xoan cũng được đẩy lên rất cao so với trước. Có những cây xoan to đẹp, khối lượng gỗ lớn có giá tiền lên tới cả trăm triệu đồng. Nhiều cây còn non cũng được thu mua, vì thế số lượng cây xoan đang giảm đáng kể. Đi bên đường hoặc quanh làng bản còn lại rất ít những cây xoan to. Bởi phần lớn đã bị khai thác hoặc chuyển đổi canh tác nên không còn mấy nữa. cái trò chơi bắn súng “phốc, vì thế cũng ít dần đi vì chẳng kiếm đâu ra những quả xoan xanh như ngọc, để chơi súng “phốc, với những pha đánh trận giả đầy tinh thần quả cảm, gan dạ mưu trí, mê say, háo hức đến lạ kì…
Mùa đông đến. Cây xoan trút bỏ lá vàng để ngủ đông, tích nhựa trong lòng đất để mùa xuân ấm áp lại trổ bung ra bạt ngàn hoa tím. Bước vào mùa sinh sôi nảy nở mới. Những mùa hoa xoan luôn tô đẹp cho quê hương làng bản, bằng màu hoa tím chung tình, gợi nhớ trong tôi những kí ức thân thương đẹp đẽ, không bao giờ phai mờ. Những cánh hoa nhỏ bé tim tím kia như đang nhắc nhớ mỗi chúng ta yêu quí, bảo vệ và trồng thêm nhiều cây mới. Phủ xanh đất trống đồi trọc, dệt mầu xanh tươi cho quê hương làng bản. Như lời Bác năm xưa đã dạy: “Mùa xuân là tết trồng cây. Làm cho đất nước càng ngày thêm xuân. Để mỗi mùa xuân về, trong làn mưa phùn nhè nhẹ cuối xuân, hay trong cái nắng tươi non đầu hạ, hoa xoan lại dệt tím đường quê, nỗi nhớ, bằng chính những chùm hoa nhỏ bé khiêm nhường nhưng đầy thi vị và hữu ích …
Tg: Nguyễn Hồng Quang 
