Những năm trước đây, tập quán lạc hậu, như: cúng ma khi có người ốm đau; đám tang dài ngày, nạn tự tử xảy ra để lại tác động tiêu cực đến đời sống xã hội... Nhưng Nghị quyết số 27 của BCH Đảng bộ tỉnh ra đời như “luồng gió mới” thay đổi nhận thức của người dân.
Đám tang của đồng bào La Chí tại thôn Vinh Ngọc, xã Tân Quang thường được tổ chức rườm rà, người nhà phải mở nắp quan tài ngồi quạt cho xác chết, hay khi đưa đi chôn, đến đoạn đường khó đi, xác người chết được bỏ ra ngoài và khiêng đi trước quan tài. Gia đình có người mất phải chuẩn bị 1 con chó con, đập chết vứt xuống huyệt trước khi chôn người chết... Nhưng đó chỉ còn là câu chuyện của trước đây. Bởi khi Nghị quyết số 27 của BCH Đảng bộ tỉnh về “Xóa bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu xây dựng nếp sống văn minh” được ban hành thì đây chính là kim chỉ nam cho các địa phương toàn tỉnh nói chung và huyện Bắc Quang nói riêng trong việc tổ chức thực hiện nhằm hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 xóa bỏ hoàn toàn các hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu. Vận dụng linh hoạt để đưa Nghị quyết vào cuộc sống, Đảng bộ chính quyền xã Tân Quang đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động với phương châm “đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà” để vận động đồng bào La Chí thay đổi hủ tục lạc hậu trong đám tang. “Mưa dầm, thấm lâu”, nhất là khi mô hình xoá bỏ hủ tục trong đám tang của đồng bào La Chí được ra mắt vào tháng 7 năm 2022 thì các hủ tục này chính thức được xoá bỏ. Đồng bào nơi đây cho biết, đám tang không còn rườm rà thì đỡ vất vả, chi phí cũng không nhiều như trước nên bớt được “gánh nặng” về kinh tế cho con cháu.
Lễ ra mắt mô hình xoá bỏ hủ tục trong đám tang của đồng bào La Chí xã Tân Quang
Nhiều năm trước đây, những đứa trẻ ở thôn Pù Ngoọm- xã Quang Minh ra đời thường còi cọc, chậm lớn và chậm phát triển trí tuệ, nguyên nhân là do nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Từ khi Nghị quyết 27 ra đời, Hội LHPN huyện cùng cấp uỷ chính quyền xã đã phối hợp tuyên truyền vận động các cặp đôi phải kết hôn khi đúng độ tuổi và trước khi kết hôn cần thực hiện đúng các thủ tục theo quy định của pháp luật, bởi vậy đã tạo ra sự thay đổi tích cực trong đời sống của các hộ đồng bào Nùng trong thôn. Chỉ tính riêng năm 2022 đã vận động được gần 20 cặp đôi đã sinh sống với nhau nhiều năm nhưng chưa đăng ký kết hôn, thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn. Nhờ được tuyên truyền, họ đã hiểu ra rằng, kết hôn cũng cần tuân thủ theo pháp luật, có như vậy mới duy trì nòi giống tốt nhất.
Trong đời sống hàng ngày của một bộ phận đồng bào DTTS ở huyện Bắc Quang còn tồn tại tập quán lạc hậu, như: Chuồng trại gia súc làm ngay trước cửa nhà, gần nhà hoặc dưới gầm nhà sàn gây mất vệ sinh, tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh. Nhiều gia đình còn tổ chức làm Then, cúng ma giải hạn khi có người ốm đau mà không đưa đến cơ sở y tế để được chăm sóc sức khỏe. Việc tổ chức đám tang dài ngày, vấn nạn tự tử để giải quyết mâu thuẫn hoặc bế tắc trong cuộc sống còn xảy ra, để lại nhiều hệ lụy thương tâm, tác động tiêu cực đến đời sống xã hội cũng như các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Nhưng giờ đây nhờ có Nghị quyết số 27 đã dần thay đổi nhận thức của người dân.
Huyện Bắc Quang ký kết công tác phối hợp tuyên truyền xoá bỏ hủ tục lạc hậu Mô hình xoá bỏ hủ tục trong đám tang của đồng bào La Chí tại xã Tân Quang hay xoá bỏ nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống của đồng bào Nùng tại xã Quang Minh chỉ là 2 trong số hàng chục mô hình tiêu biểu trong việc xoá bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống mới tại huyện Bắc Quang. Hơn 1 năm qua, cụ thế hóa Nghị quyết 27 của BCH Đảng bộ Tỉnh, việc thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu trong đồng bào các dân tộc được huyện Bắc Quang quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả tích cực. Nhiều hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu trong việc cưới, việc tang, lễ hội và trong đời sống sinh hoạt... Trong năm đã có trên 11 nghìn cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, gần 24 nghìn hộ dân ký cam kết thực hiện xoá bỏ hủ tục lạc hậu. Các xã, thị trấn toàn huyện cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ giúp việc, ban hành Quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ cho các thành viên Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo; ban hành kế hoạch năm; tổ chức rà soát, khảo sát, tham vấn đối với già làng, người có uy tín, Hội nghệ nhân dân gian, người hiểu biết về phong tục, tập quán trong việc cưới, việc tang, lễ hội và nếp sống sinh hoạt hàng ngày của các dân tộc và phối hợp cùng các ban, ngành của huyện lồng ghép tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật.. Toàn huyện đã rà soát các hủ tục lạc hậu cần bài trừ và đăng ký 37 mô hình thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân và đã tổ chức ra mắt 37/37 mô hình...
Thôn Vật Lậu-xã Vĩnh Hảo điểm sáng trong xoá bỏ hủ tục lạc hậu ở Bắc QuangĐể có được kết quả nổi bật đó, huyện đã chỉ đạo quyết liệt, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị để triển khai thực hiện với phương châm bền bỉ và chủ động thực hiện các giải pháp phù hợp thực tiễn, không cứng nhắc. Xây dựng chế tài xử lý nhưng không nóng vội, không ép buộc; lấy tuyên truyền, vận động là chính nhằm thay đổi tư duy, nhận thức của người dân. Huyện cũng đã tổ chức Hội nghị bàn giải pháp thực hiện với sự tham gia của cán bộ, đảng viên, người có uy tín, trưởng dòng họ, thầy cúng, nhằm rà soát, xác định những phong tục, tập quán tốt đẹp để gìn giữ, nhận diện những hủ tục để xóa bỏ. Cán bộ, đảng viên là người tiên phong, gương mẫu đi đầu xóa bỏ hủ tục để đưa nghị quyết lan toả vào cuộc sống.
Song song với việc bài trừ các hủ tục lạc hậu, huyện Bắc Quang cũng luôn quan tâm đến việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc với nhiều hoạt động đa dạng, như: Bảo tồn tiếng nói, chữ viết, trang phục, lễ hội dân gian… Nhờ đó, nhiều nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng truyền thống của đồng bào được bảo tồn và phát huy, tạo nên sắc màu văn hóa vô cùng độc đáo...
Thầy cúng làm lễ tại Lễ hội Lồng Tông huyện Bắc Quang năm 2023Hơn 1 năm thực hiện Nghị quyết chưa phải là thời gian dài, xong với sự quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đây sẽ là nền tảng, là cơ sở quan trọng để huyện Bắc Quang ngày càng thu hút được sự tham gia tích cực của người dân và xây dựng 1 nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Việc xóa bỏ hủ tục là cần thiết, nhưng không thể “một sớm một chiều” bởi nó đã ăn sâu vào đời sống của người dân. Nhưng với sự quyết tâm bằng những việc làm cụ thể, những mô hình hiệu quả, huyện Bắc Quang sẽ từng bước xóa bỏ hủ tục từ cơ sở, góp phần xây dựng cuộc sống văn minh, tốt đẹp hơn.../.
